Trong những ngày gần đây, việc áp thuế tự vệ sat thep xay dung đã khiến thị trường thép nóng lên khi một số nhà máy, đại lý trung gian có động thái găm hàng, kích giá, gây ra tình trạng sốt ảo. Chỉ trong 1 ngày giá thép cuộn bán ra 11,8 triệu đồng/tấn vào đầu giờ sáng, lên 12 triệu đồng/tấn vào buổi trưa và lên 12,5 triệu đồng/tấn vào đầu giờ chiều.

Tát nước theo mưa?

Ngày 7-3-2016, Bộ Công Thương đã ban hành quyết định về việc áp dụng biện pháp tự vệ tạm thời đối với sản phẩm phôi thép và thép dài nhập khẩu vào Việt Nam. Theo đó, thuế nhập khẩu áp dụng đối với phôi thép tăng từ 10% lên 23,3%, với thép dài (thép cuộn và thanh) tăng từ 0-5% lên 14,2%. Thời gian áp thuế tự vệ áp dụng tối đa trong vòng 200 ngày, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 22-3 đến hết ngày 7-10-2016. Trước đó, theo yêu cầu của Công ty Thép Hòa Phát, Công ty Thép Miền Nam, Công ty Thép Việt Ý... Bộ Công Thương đã tiến hành điều tra áp dụng biện pháp tự vệ đối với mặt hàng phôi thép và thép dài nhập khẩu.


Việc cân bằng lợi ích hài hòa giữa DN và người tiêu dùng hết sức cần thiết. Nếu DN sản xuất thép bỏ qua yếu tố này, khả năng Bộ Công Thương thu hồi quyết định áp thuế tạm thời sẽ xảy ra. Vì thế, chính DN phải là người có các ứng xử phù hợp nhất với trách nhiệm của cộng đồng, xã hội.

Ông Hồ Nghĩa Dũng, Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam

Theo số liệu thống kê, trong năm 2015, Việt Nam đã nhập 19,83 triệu tấn sat xay dung thành phẩm và bán thành phẩm, tương ứng 9 tỷ USD, tăng 27,24% so với năm trước, với 52% lượng nhập chủ yếu đến từ Trung Quốc. Lượng thép từ các nước, đặc biệt là thép Trung Quốc nhập vào Việt Nam tăng mạnh và có dấu hiệu bán phá giá trong thời gian qua, đã tạo ra áp lực cạnh tranh rất lớn cho ngành sản xuất thép trong nước. Trong khi bị cạnh tranh khốc liệt trên sân nhà, đối với thị trường xuất khẩu ngành thép đang có dấu hiệu chững lại. Cụ thể năm 2015 xuất khẩu thép chỉ mang về 2,46 tỷ USD, giảm 14% so với cùng kỳ. Indonesia và Malaysia cũng đã gây rất nhiều khó khăn cho ngành xuất khẩu thép Việt Nam, khi các nước này áp dụng thuế chống bán phá giá ở mức tương đối cao.

Mục đích tăng thuế đối với thép nhập khẩu lần này nhằm bảo vệ và hỗ trợ DN sản xuất thép trong nước giải quyết đầu ra. Điều này không trái với thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, trong vòng 10 ngày qua, kể từ khi công bố quyết định về việc áp dụng biện pháp tự vệ tạm thời, giá thép trên thị trường đã “nhảy múa” như giá vàng, gây bức xúc trong dư luận. Theo các chuyên gia, thị trường thép hiện thời không khan hiếm, lượng tồn kho lên đến hàng triệu tấn, tình hình tiêu thụ thép không có dấu hiệu đột biến, nguồn nguyên liệu phôi thép nhập khẩu vẫn còn rẻ... Do đó, việc các nhà máy, đại lý có biểu hiện găm hàng, đẩy giá lên từng ngày được xem là một nghịch lý, lộ rõ ý định “tát nước theo mưa” trục lợi.

Trên thực tế, trong quá trình Bộ Công Thương tiến hành điều tra áp dụng biện pháp tự vệ đối với mặt hàng phôi thép và thép dài nhập khẩu, một số nhà sản xuất thép đã bày tỏ quan ngại việc làm này sẽ gây tác động tiêu cực đến sự phát triển của ngành thép. Lý do, nếu tăng thuế suất thuế nhập khẩu phôi thép, giá phôi và gia sat thep xay dung trong nước cũng sẽ tăng tương ứng, gây thiệt thòi cho người tiêu dùng. Hơn nữa, chính sách này vô hình trung làm lợi cho số ít ông lớn trong ngành thép hiện đang chủ động được nguồn phôi nguyên liệu, trong khi phần lớn công ty sản xuất thép phụ thuộc phôi nhập khẩu phải gánh thêm chi phí.